Nối gót người xưa

…. nối gót người xưa
Vì hiểm họa mất nước cùng những khổ đau không ngừng của dân tộc, vì những xót xa quằn quại triền miên của quê hương, vì những máu xương đổ xuống để tạo dựng những trang sử oai hùng đánh đuổi ngọai xâm của tiền nhân, của cha anh, của bè bạn,
Chúng Ta
Hãy đứng lên nhận lãnh trách nhiệm
Hãy đạp lên những sợ hãi mà cùng nhau bước tới, bước tới. Đọc tiếp

TÀI LIỆU header


TÀI LIỆU

Date




_____________________________




SỰ LỰA CHỌN NÀO DÀNH CHO VIỆT NAM ĐÂY ? Tiểu Luận 1

Nguyễn Trung- Trí Nhân Media
(Ghi lại tâm sự với người bạn già chí cốt)

Trí Nhân Media: Ông Nguyễn Trung, một nhà hoạt động chính trị nổi tiếng ở Việt Nam. Ông có nhiều bài viết phân tích tình hình thế giới và Việt Nam đầy sức thuyết phục. Ông nguyên là trợ lý của Thủ tướng Chính phủ thời ông Võ Văn Kiệt và ông Phan Văn Khải. Dưới hình thức hỏi và đáp ông Nguyễn Trung gửi đến Trí Nhân một bài viết mới tựa đề: SỰ LỰA CHỌN NÀO DÀNH CHO VIỆT NAM ĐÂY ? Trí Nhân Media xin giới thiệu đến bạn đọc bài viết này. Và để tiện theo dõi Trí Nhân Media xin chia bài viết của nhà nghiên cứu Nguyễn Trung thành 5 tiểu luận. Mời quí vị bạn đọc theo dõi.

Tiểu luận 1

Hỏi: Cái thế giới này xoay như chong chóng, cứ theo gió lúc ngược, lúc xuôi, chẳng biết đằng nào mà lần, theo anh làm sao bây giờ?

Trả lời: Anh không bắt thế giới ngừng xoay được, lại càng không thể bắt nó xoay theo ý mình. Vậy chỉ còn một cách: Tạo ra được cái nhìn xác thực sự vận động không ngừng của địa kinh tế và địa chính trị toàn cầu luôn luôn như một đòi hỏi tất yếu.  Để không thụ động rơi vào nguy cơ, không bị lạc lõng trên trường quốc tế, và đặc biệt quan trọng là để tìm ra khả năng biến nguy cơ hoặc thách thức thành thời cơ, nhất thiết phải hiểu rõ từng giai đoạn vận động của thế giới.

Hỏi:  Đi vào chuyện cụ thể thì những cái gì là duyên cớ chính yếu của những thay đổi trên thế giới hiện nay?

Đáp:  Có thể là 5 nguyên nhân chính sau đây:

(i) Điểm nổi bật nhất của cục diện thế giới hiện nay là siêu cường Mỹ nói riêng và thế giới phương Tây nói chung xuất hiện những suy yếu mới, sự suy yếu tương đối so với thời kỳ trước trong mối tương quan toàn cầu. Có không ít sách báo còn nói về “ngày tàn” của Mỹ, vân vân… (Sẽ bàn lúc nào đó chuyện có “tàn” hay không tàn? và “tàn như thế nào?”…) Nguyên nhân hàng đầu của sự suy yếu tương đối nói trên là sau khi những quốc gia này hầu như đã tận dụng được mọi yếu tố của quá trình toàn cầu hóa ở giai đoạn này, bản thân cấu trúc nền kinh tế và thể chế vận hành nó của những quốc gia này tất yếu nẩy sinh nhiều vấn đề mới, có nhiều vấn đề ngày trở nên không thích hợp, và các nước đều đứng trước những đòi hỏi phát triển và thách thức mới. 

Bản thân sự phát triển của kinh tế thế giới và các mối quan hệ quốc tế trong thời kỳ này cũng thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa kinh tế thế giới đi vào thời kỳ phát triển mới, với những hệ quả chính trị mới ở phạm vi từng khu vực cũng như toàn cầu, với nhiều vấn đề mới chưa có lời giải. Tựu trung đó cũng là quy luật của phát triển.

(ii) Trong khi đó vai trò các cường quốc khu vực ngày càng nổi lên trong thị trường kinh tế thế giới cũng như trên bàn cờ chính trị quốc tế. Đặc biệt là Trung Quốc đang đi những bước quyết liệt trên con đường thực hiện ý đồ trở thành siêu cường thế giới – hiện nay đã là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới và đang được dự báo sẽ là nền kinh tế có khối lượng GDP số 1 thế giới vào khoảng gần giữa thế kỷ này hoặc sớm hơn. Sự nổi lên của một Trung Quốc trên con đường trở thành siêu cường cùng với vai trò ngày càng có thêm nhiều trọng lượng và ảnh hưởng mới của những cường quốc khác như Nga, Ấn Độ và một số nước phát triển năng động khác… là những nhân tố quan trọng mới, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự hình thành cục diện quốc tế mới hiện nay, tạm gọi đó là cục diện thế giới một siêu đa cường.

(iii) Như một hệ quả tất yếu, sự phát triển nêu trong điểm (i) và (ii) một mặt làm nảy sinh nhiều vấn đề kinh tế và chính trị mới ngay trong lòng mỗi quốc gia cường quốc này, từ chuyện cấu trúc kinh tế ngày càng nhiều bất cập mới; ngày càng phân hóa giầu nghèo; nạn thất nghiệp tăng; những bất cập mới về kết cấu hạ tầng kinh tế và thể chế; các cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị quyện vào nhau; ngày càng nảy sinh càng nhiều vấn đề mới – ví dụ như: di chuyển lao động, nhập cư, cấu trúc ngành nghề, môi trường và thiên tai, Rồi còn biết bao nhiêu các thách thức phi truyền thống khác... Những biến động như vậy tất yếu tạo ra những thay đổi lớn trong địa kinh tế cũng như trong địa chính trị ở các khu vực cũng như trong phạm vi toàn cầu. Trên thế giới xuất hiện những mâu thuẫn mới, những hình thức hợp tác hay tập hợp lực lượng mới trên cả hai phương diện kinh tế và chính trị. (Một ví dụ đáng lưu ý: Một thời cao điểm của toàn cầu hóa trong thời kỳ hậu chiến tranh lạnh, “win – win” được coi như một chuẩn mực và xu thế chủ đạo chi phối các mối quan hệ quốc tế; song gần đây nhiều ý kiến cho rằng thế giới hiện nay có quá nhiều thay đổi khiến cho “zero sum game” lại trở nên lấn át).

(iv) Hàng loạt vấn đề mới xuất hiện trong kinh tế thế giới – thể hiện qua những cuộc khủng hoảng kinh tế, thương mại, tài chính tiền tệ và thể chế ở phạm vi khu vực hoặc hoặc phạm vi toàn cầu kể từ thập kỷ 1990 đến nay, mà cao điểm là cuộc khoảng hoảng sâu sắc của kinh tế các nước phương Tây hiện nay - bắt đầu từ khủng hoảng kinh tế năm 2008 ở Mỹ rồi lan sang các nước khác. Tổng hợp lại, những cuộc khủng hoảng này ngày càng đậm nét trên cả 3 phương diện: cấu trúc kinh tế, thể chế vận hành, quan hệ kinh tế toàn cầu. Hệ quả rõ rệt nhất của các cuộc khủng hoảng này là hầu hết các quốc gia, trước hết là các nước phát triển phải (a) xem lại cơ cấu kinh tế của mình – chủ yếu theo hướng tăng cường sức sống của thị trường nội địa; (b) đồng thời phải xem xét lại và cải cách các thể chế hiện hành – đặc biệt là sự vận động của hệ thống tài chính tiền tệ và vấn đề nợ công, (c)xem lại chỗ đứng của mình trong thế giới hôm nay, vân vân…  

(v) Trong một thế giới đầy biến động năng động như vậy, các nước đang phát triển một mặt ít nhiều khai thác được những thuận lợi của quá trình toàn cầu hóa -  trong chừng mực những nước này thông qua thúc đảy quá trình dân chủ hóa trong nước tạo ra được cho mình khả năng thích nghi cần thiết, một số nước đạt được những tiến bộ đang thay đổi thân phận của mình – như Indonesia, Kazakhstan, Brasil, Nam Phi, Thổ-nhĩ-kỳ... Song mặt khác không ít các nước thuộc nhóm này lâm vào khủng hoảng kinh tế - chính trị mới, rõ nét nhất là các cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị kéo dài của nhiều nước châu Phi, một số nước thuộc Liên Xô cũ tách khỏi Liên bang Nga, một số nước ở châu Mỹ Latinh... Riêng một số nước Bắc Phi còn xảy ra biến động thay đổi chế độ chính trị như Tuy-ni-di, Ai- Cập, Ly-bi; hiện nay đang diễn ra ở Sy-ri… Tuy nhiên, có thể nói trong thời kỳ hậu chiến tranh lạnh và trong tiến trình chuyển sang cục diện thế giới mới hiện nay, nhìn tổng thể, các nước đang phát triển có sức nặng kinh tế và ảnh hưởng chính trị ngày càng lớn trên trường quốc tế. Xu thế này vấn tiếp tục phát triển.  

Hỏi: Có gì đáng lưu ý trong những diễn biến thế giới nói trên?

Đáp:   Có lẽ có thể tóm vào 5 điểm dưới đây:

(1) Khác với khi cục diện thế giới chuyển vào thời kỳ chiến tranh lạnh – kéo dài hơn 4 thập kỷ, rất căng thẳng, tiêu biểu là hình thành trận tuyến 2 phe (một thời còn được gọi là “2 phe 4 mâu thuẫn”); rồi đến thời kỳ hậu chiến tranh lạnh, kéo dài hơn một thập kỷ – mở đầu với sự kiện hệ thống thế giới xã hội chủ nghĩa sụp đổ cuối những năm 1980, xảy ra không tiếng súng, nhưng trong sự ngỡ ngàng và xôn xao của cả thế giới; ngày nay thế giới đang trong tiến trình chuyển sang thời kỳ của cục diện một siêu đa cường – trong tình hình kinh tế thế giới lâm vào cuộc khủng hoảng sâu sắc cả về cơ cấu và thể chế điều hành. Cuộc khủng hoảng hiện nay tuy không tàn phá như cuộc đại suy thoái 1929-1933 nhưng tác động sâu rộng hơn nhều, hầu như không loại trừ bất kỳ quốc gia nào, đặt ra đòi hỏi chưa từng có là mọi quốc gia phải thay đổi để tìm đường mở ra một thời kỳ phát triển mới cho chính mình. Vị thế các nước phương Tây – trước hết là Mỹ suy giảm tương đối so với trước, chiến tranh Iraq và chiến tranh Afghanistan đi vào thời kỳ kết thúc, vị thế các cường quốc khác có nhiều thay đổi lớn dẫn đến những mâu thuẫn mới và những hình thức liên kết, hợp tác hay tập hợp lực lượng mới trong các khu vực và trên thế giới. 

Rõ ràng thế giới hiện nay chuyển từ thời kỳ này sang thời kỳ khác với tốc độ nhanh hơn; hình thức vận động và các vấn đề đặt ra trong sự vận động này đều mới so với tất cả các thời kỳ trước đó; nhận thức của con người nhiều khi theo không kịp.

Có thể nói ngắn gọn: Kinh tế và chính trị thế giới đi vào một thời kỳ mới – nhận biết điều này là  vô cùng quan trọng. Đồng thời sự vận động của mối quan hệ Mỹ - Trung giữ vai trò đặc biệt, chi phối sâu sắc cục diện quốc tế một siêu đa cường đang hình thành. Không nhận ra sự vận động này chẳng khác tự lừa dối và tự sát bao nhiêu!

(2) Ở phạm vi toàn cầu, sau hơn nửa thế kỷ phát triển của quá trình toàn cầu hóa kinh tế thế giới, đặc biệt là sau thời kỳ phát triển cao điểm của quá trình này trong khoảng 2 thập kỷ vừa qua, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới hiện nay cả về cấu trúc và thể chế điều hành là hệ quả tất yếu của sự vận động của sự vật. Kinh tế thế giới trong quá trình này đã tạo ra nhiều thay đổi mới, đòi hỏi phải chuyển sang một thời kỳ phát triển mới và đặt ra nhiều thách thức mới.

Sẽ là một sai lầm nguy hiểm không cứu vãn được nếu nhìn nhận sự vận động khách quan này của sự vật với nhãn quan của ý thức hệ - ví dụ theo cách nghĩ: coi sự suy yếu tương đối hiện nay của phương Tây, trước hết là Mỹ, là chủ nghĩa tư bản đang giãy chết.., coi những kết quả trong quá trình “trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc là thắng lợi của tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội, vân vân… (Sự thật là từ khi tiến hành cải cách 1978 Trung Quốc đã chuyển sang phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa đặc săc Trung Quốc, với hệ thống chính trị toàn trị một đảng – vấn đề này lúc nào đó sẽ được đề cập kỹ hơn). Sự thật khách quan là trên thế giới trong suốt thời kỳ hậu chiến tranh lạnh và hiện nay không còn chuyện so sánh sự phát triển ưu việt hay không ưu việt giữa kinh tế tư bản chủ nghĩa và cái gọi là kinh tế xã hội chủ nghĩa nữa; mà chỉ còn lại sự so sánh ai vận dụng giỏi hơn ai các quy luật phát triển khách quan của kinh tế trong bối cảnh thế giới hiện tại, con người cùng với cộng đồng của nó ở phạm vi quốc gia, khu vực hay toàn cầu được hưởng gì hay phải trả giá như thế nào cho sự phát triển đạt được ấy. 

Nắm vững sự vận động khách quan này của sự vật, tạo ra cho mình khả năng thích nghi và vượt trội để phát triển trong sự vận động tổng thể chung của kinh tế thế giới và trong cục diện chính trị quốc tế một siêu đa cường đang hình thành là đòi hỏi sống còn. Điều này có ý nghĩa quyết định sự phát triển thành/bại của mỗi quốc gia.

(3) Dưới góc nhìn toàn cầu, sự thay đổi cấu trúc kinh tế thế giới thể hiện rõ rệt nhất là hiện tượng Châu Á – Thái Bình Dương ngày nay trở thành khu vực phát triển năng động nhất trên thế giới về mọi phương diện, đặc biệt là ở châu Á.

Gắn liền với hiện tượng nêu trên là sự việc Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới – một mặt có những tác động quan trọng cả tốt và xấu đối với phát triển kinh tế thế giới hiện nay, mặt khác đang gây ra nhiều thách thức mới ở châu Á và với mức độ nhất định ở phạm vi toàn cầu.

Diễn tiến của tình hình châu Á như vậy là một trong những nguyên nhân chính khiến Mỹ thay đổi chiến lược toàn cầu, đặt trọng tâm chiến lược vào châu Á với cả 2 mục tiêu: Kinh tế và chính trị. Về kinh tế, Mỹ coi đẩy mạnh tham gia vào khu vực phát triển kinh tế năng động nhất này của thế giới là cứu cánh của sự phát triển thịnh vượng của mỹ. Về chiến lược toàn cầu, Mỹ coi châu Á là khu vực hàm chứa lợi ích cốt lõi của Mỹ để tiếp tục duy trì vai trò siêu cường số 1 hiện nay.  Sự thay đổi chiến lược của Mỹ hướng vào châu Á còn nhằm đối phó với đối tượng thách thức lớn nhất của Mỹ bây giờ là Trung Quốc.

Trong bối cảnh như vậy. cùng với sự phát triển ngày càng năng động hơn của Nga và Ấn Độ, khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt là châu Á, trở thành nơi hội tụ sức phát triển năng động nhất của kinh tế thế giới, đồng thời cũng là địa bàn tranh chấp hay “sân chơi” rất phức tạp của siêu cường Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ, Liên minh Châu Âu và nhiều nước khác có tiềm lực. Rồi đây, nếu Biển Đông đúng là kho dầu khổng lồ mới của thế giới như đang đoán định, tình hình khu vực Đông Nam Á sẽ còn phức tạp hơn nhiều – nhất là đối với nước ta.

(4) Trong cục diện mới đang hình thành của thế giới một siêu đa cường, các xu thế tiến bộ vốn đã hình thành trong quá trình phát triển của thế giới cũng như trong các mối quan hệ quốc tế ngày nay càng được củng cố và phát triển thêm. Nguyên nhân của tình hình này một phần do kết quả trực tiếp của sự phát triển kinh tế, phần quan trọng không kém là là những tác động tích cực của những tiến bộ khoa học kỹ thuật và sự giác ngộ chính trị ngày càng cao của nhân dân các nước trên thế giới. 

Đáng chú ý là giao lưu kinh tế ngày càng sâu rộng ở phạm vi toàn cầu và khả năng lan toả mạnh mẽ của thông tin do công nghệ tin học đã củng cố và phát triển nhiều giá trị chung của văn minh nhân loại ngày nay, đặc biệt là các giá trị như: hòa bình, hợp tác cùng phát triển, tự do, dân chủ, quyền con người, thân thiện và bảo vệ môi trường. Cứ thường nói xu thế tất yếu hay trào lưu nọ kia của nhân loại.., mà trong hiện tại – ít nhất là trong thế kỷ này – nếu  không coi những giá trị cơ bản này như là những nhân tố quyết định đang thúc đẩy sự vận động của thế giới đi lên phía trước, hoặc nguy hơn nữa coi đấy là “các vũ khí diễn biến hòa bình”, thì cũng có nghĩa tự huyễn hoặc, và tự mình tìm một hướng đi khác với hướng đi chung của nhân loại; đấy là lạc lõng. 

(5) Hơn nữa, trên thế giới ngày càng nhiều vấn đề hay thách thức truyền thống hoặc phi truyền thống đòi hỏi phải có nỗ lực giải quyết chung của cộng đồng các quốc gia trong phạm vi khu vực hoặc toàn cầu, việc chia sẻ những giá trị chung của nhân loại ngày càng trở nên nhu cầu bức thiết. Lạc lõng đồng nghĩa với tự chết!

Tất cả đang làm cho những giá trị chung của nhân loại ngày càng phát triển và tự khẳng định vững chắc, chi phối ngày càng mạnh mẽ xu thế phát triển của thế giới ngày nay. Trào lưu tiến bộ này tiếp tục chi phối ngày càng sâu rộng các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội ở phạm vi quốc gia cũng như toàn cầu. 

Vậy: Phát triển theo trào lưu tiến bộ này của thế giới, cũng như vận dụng trào lưu tiến bộ này cho sự phát triển của chính nước mình, sẽ tạo nên hoặc tăng thêm sức mạnh phát triển của một quốc gia. Trái lại, đi ngược với trào lưu này một mặt là tự cô lập với bên ngoài, mặt khác là tự kìm hãm sức phát triển năng động của bên trong, và ở mức độ nhất định vừa là tự  mời chào sự can thiệp từ bên ngoài, và đồng thời sẽ tự dẫn đến sụp đổ bên trong, như đã xảy ra ở nhiều quốc gia trong mấy thập kỷ vừa qua.

Còn tiếp
(Tiểu Luận 2: Vì sao vai trò quan hệ Mỹ - Trung lại có ý nghĩa quan trọng như thế đối với cục diện quốc tế mới đang hình thành?)

Nguyễn Trung

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét