Ngọc Hiệp
Các
lãnh đạo của Mỹ đến năm 2030 cần phải hiểu hơn về Châu Á, giải đáp được tại sao
ASEAN có ý nghĩa quan trọng đối với Mỹ.
Liệu
Mỹ có kế hoạch thúc đẩy một tầm nhìn cùng với ASEAN, các thành viên ASEAN và
các quốc gia chủ chốt khác ở khu vực trong việc củng cố những lợi ích tối ưu nhất
về nhiều vấn đề từ tăng trưởng kinh tế cho tới an ninh khu vực, cũng như đối
phó với thảm họa và các mối đe dọa xuyên quốc gia? Liệu Mỹ có thể thực hiện được
tầm nhìn này trong khi vẫn củng cố các mối quan hệ vững chắc, cải cách và hợp
tác?
Mối
quan hệ giữa Mỹ và ASEAN trong tương lai được nhận định sẽ dựa vào một số vấn đề
cơ bản như sau:
ASEAN – một thị trường lớn
đang nổi
ASEAN
đã và đang là một thị trường thu hút đầu tư lớn từ Mỹ. Trên thực tế, ASEAN là đối
tác thương mại lớn thứ tư của Mỹ. Số vốn mà Mỹ đầu tư ở ASEAN lớn gấp ba lần so
với ở Trung Quốc, và hơn khoảng 9 lần so với ở Ấn Độ. Tuy nhiên, Mỹ đã đánh mất
một thị phần đáng kể ở ASEAN từ 20,1% năm 1998 xuống còn khoảng 9,1% năm 2010.
 |
| Cuộc tập trận chung Mỹ – Philippines cho thấy Mỹ đang thực hiện chiến lược tăng cường sự hiện diện trở lại châu Á – Thái Bình Dương (Ảnh: Tân Hoa xã) |
Khoảng
vào năm 2030, quy mô nền kinh tế của ASEAN được quy hoạch có giá trị khoảng 6,5
nghìn tỉ USD, dân số khoảng hơn 700 triệu người, sẽ là trung tâm của khu vực có
tăng trưởng kinh tế cao nhất trên thế giới. Vào thời điểm này, Trung Quốc sẽ có
nền kinh tế với quy mô khoảng 73,5 nghìn tỉ USD và có thể sẽ vượt Mỹ để trở
thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. Đối với Ấn Độ, quy mô nền kinh tế sẽ khoảng
30.000 tỉ USD và dân số khoảng 1,6 tỉ người, vượt Trung Quốc để trở thành nước
đông dân nhất thế giới và đứng thứ ba thế giới về kinh tế.
ASEAN
sẽ là trung tâm tăng trưởng của Châu Á. Một khu vực không có quân đội chung,
ASEAN là một trung tâm an toàn cho tăng trưởng và hội nhập của Châu Á. ASEAN đã
có Hiệp định thương mại tự do với Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn
Quốc và New Zealand. Đồng thời ASEAN là trung tâm của hầu hết các nỗ lực quy mô
Châu Á nhằm hội nhập các nền kinh tế, các hệ thống tài chính, cơ sở hạ tầng và
tăng cường sự kết nối.
Hiện
Mỹ không có một khuôn khổ mở cửa thương mại thiết yếu và năng động với ASEAN. Mỹ
đã tham gia các cuộc đối thoại Quan hệ Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhưng
các cuộc đối thoại này hiện tại chỉ có sự tham gia của 4 nước thành viên ASEAN.
Lào, Myanmar và Campuchia không thuộc TPP, do tiêu chí thành viên TPP phải là
thành viên APEC.
Bên
cạnh đó, hiện Mỹ không còn là “người chơi trung tâm” trong các dự án cơ sở hạ tầng
ở khu vực này như đã từng có trong quá khứ. Mỹ cần một chính sách thương mại
trong đó có tính đến những khách hàng quốc tế, không chỉ trong nước. Các chiến
lược thương mại của Mỹ muốn có hiệu quả ở Châu Á phải giải quyết được các vấn đề
thực tế, phải cân nhắc nhu cầu và văn hóa của các quốc gia, các công ty và những
khách hàng sẽ mua sản phẩm và dịch vụ của Mỹ.
Một Châu Á an toàn và an
ninh
Các
quốc gia Châu Á hiện đang nhận thấy lại tầm quan trọng của sự hiện diện an ninh
của Mỹ tại khu vực.
Khi
sức mạnh kinh tế của Trung Quốc gia tăng và Mỹ được cho là đang phải đối phó với
các vấn đề ở Trung Đông, thì Trung Quốc bắt đầu có các động thái nhằm kiểm chứng
sức mạnh kinh tế chuyển sang khả năng kiểm soát đối với các lĩnh vực có tầm
quan trọng chiến lược, chẳng hạn như vấn đề Biển Đông. Những động thái này của
Trung Quốc đã làm dấy lên quan ngại từ các quốc gia láng giềng và nhiều nước
Châu Á muốn Mỹ có sự hiện diện mạnh mẽ và tin cậy tại khu vực.
Vào
năm 2030, quân đội Trung Quốc và Ấn Độ sẽ chi hàng nghìn tỉ USD để gia tăng khả
năng quốc phòng của mình. Lúc đó, các quốc gia này đã có khả năng tiên tiến và
công nghệ quân sự và sẽ đầu tư nhiều hơn cho các năng lực bất đối xứng, chẳng hạn
như tác chiến mạng điện tử.
Lường
trước những diễn biến này, Mỹ cần đầu tư vào các khuôn khổ an ninh khu vực,
tăng cường và mở rộng các mối quan hệ đối tác, hợp tác trên toàn khu vực. Mỹ cần
cân nhắc tới sự hiện diện an ninh lâu dài ở Châu Á – Thái Bình Dương và can dự
vào công việc của các đồng minh, các đối tác mới, trong lĩnh vực công nghệ và
các lĩnh vực khác.
Con người và sự cải tổ
Tới
năm 2030, Mỹ sẽ trải qua thêm 5 cuộc bầu cử Tổng thống. Các lãnh đạo của Châu Á
lúc đó cũng đã trải qua 2 thế hệ. Cả ở hai phía của Thái Bình Dương, những ký ức
về vai trò của Mỹ trong các cuộc chiến ở Châu Á thế kỷ 20 sẽ không còn. Chính
vì vậy, ngay từ bây giờ, Mỹ cần đầu tư cho tương lai bằng cách thể chế hóa sự
can dự vào ASEAN nói riêng và Châu Á nói chung.
Để
thực hiện mục tiêu trên, Mỹ cần một mô hình an ninh không phải dựa trên sự
lãnh đạo đơn phương của Mỹ, mà trên các mối quan hệ vững mạnh, thiết thực và hợp
tác, trong đó các cường quốc trong khu vực đều có quyền lợi và trách nhiệm đối
với an ninh khu vực.
Người
dân Trung Quốc và các nước láng giềng, cùng với Mỹ, đều có trách nhiệm trong việc
đưa các nhà lãnh đạo quân sự của các bên “ngồi lại với nhau” để thảo luận thẳng
thắn về các vấn đề an ninh khu vực, trong đó có sự quan ngại của các nước về mục
đích đằng sau quá trình hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc.
Đến
năm 2030, một nhóm các nhà lãnh đạo mới sẽ thiết lập nên mối quan hệ Mỹ –
ASEAN. Họ sẽ cần tầm nhìn, sự sáng tạo và các ý tưởng cải cách. Người dân tại
Châu Á – Thái Bình Dương sẽ có nhiều thông tin và sự hiểu biết lẫn nhau hơn.
Các lãnh đạo của Mỹ đến năm 2030 cần phải hiểu hơn về Châu Á, có khả năng giải
đáp tại sao ASEAN, đặc biệt là các đối tác và đồng minh của Mỹ ở ASEAN có ý
nghĩa quan trọng đối với Mỹ./.
Ngọc Hiệp
*****
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét